Kategoria główna » Dom Inspiracji » Tajemnice wielkanocnych palm

Tajemnice wielkanocnych palm

Dodano:2019-04-12

Wielkanoc to święto o charakterze głęboko religijnym, wręcz mistycznym, dotyczy bowiem najważniejszego momentu w historii zbawienia – śmierci i zmartwychwstania Jezusa Chrystusa. Stajemy dzisiaj u progu Wielkiego Tygodnia, którego zwieńczeniem będzie uroczysta msza rezurekcyjna w Wielką Niedzielę. Okres ten charakteryzuje się bogatą liturgią, obfituje też w liczne tradycje ludowe. Pierwszym, niezmiernie ważnym wielkanocnym symbolem jest palma.

Uroczystości Wielkiego Tygodnia otwiera Niedziela Palmowa nazywana też w niektórych rejonach Polski Niedzielą Kwietną lub Wierzbną. W tym dniu we wszystkich kościołach odbywają się uroczyste procesje z palmami, będące pamiątką triumfalnego wjazdu Jezusa do Jerozolimy, w którego trakcie witany był przez tłum rzucający mu pod nogi gałązki oliwne i palmowe.

W tradycji chrześcijańskiej palma (wiecznie zielona roślina występująca głównie w strefie międzyzwrotnikowej) symbolizuje zarówno męczeństwo, jak i triumf, a zatem Mękę i Zmartwychwstanie Chrystusa oraz nieśmiertelność duszy ludzkiej. Ze względu na zupełnie odmienny od panującego w Ziemi Świętej klimat, w polskich warunkach koniecznym stało się znalezienie zamiennika dla egzotycznej palmy. Doskonałym substytutem okazała się wierzba – roślina symboliczna jeszcze w czasach przedchrześcijańskich. Wierzba ma wielką chęć życia, rośnie w najmniej żyznych miejscach, a ucięta i wstawiona do wody szybko się zieleni. Jej zielona gałązka jest przede wszystkim symbolem życia i sił witalnych, a także corocznej odnowy roślin, zapowiedzią ich kwitnienia i owocowania. Jest symbolem życia i zmartwychwstania. Polska tradycyjna palma to wierzbowa lub leszczynowa gałązka, lub smukły pęk gałązek ustrojony wstążkami, ozdobami z bibuły lub suszonymi kwiatami i ziołami, przybrany zielonymi gałązkami bukszpanu, świerku i cisu.

Kiedyś święconymi palmami chłostano się dla zdrowia, połykano także pączki gałązek wierzbowych, co miało zapobiec bólom gardła i przeziębieniom. Poświęconą palmą kropiono dom, obejście i bydło, a następnie wkładano ją za święty obraz lub wieszano nad drzwiami wejściowymi, co miało przynieść Boże błogosławieństwo, chronić od pożaru, burzy, gradobicia i wszelkiego zła.

Tradycją, do dzisiaj obecną w południowych regionach Polski, jest wykonywanie przez gospodarzy z elementów poświęconej palmy krzyżyków, które, przybite na drzwiach stodoły i zatknięte na polu, pod pierwszą wiosenną skibą (koniecznie wczesnym rankiem w Wielki Piątek), ustrzegą przed nieszczęściem i zapewnią urodzaj.

Dziś palmy są przede wszystkim kolorowym atrybutem świąt wielkanocnych, pozostały też najważniejszym akcentem Niedzieli Palmowej. Najbarwniejsze i najbardziej okazałe procesje z palmami odbywają się na Kurpiach, na Ziemi Sądeckiej, w okolicach Myślenic, Bochni i Wieliczki. Najsłynniejszy konkurs na najpiękniejszą i najwyższą palmę odbywa się corocznie w Lipnicy Murowanej.

Choć zwykle palmy są przez nas kupowane, to cieszyć może fakt, że odradza się również zainteresowanie ich własnoręcznym wykonaniem. Nawet samodzielne przystrojenie zakupionej wcześniej palmy daje satysfakcję z oryginalnego dzieła. Wykonanie jej razem z dziećmi będzie też okazją do rodzinnego spędzenia czasu, oderwania się od codziennego zgiełku i pośpiechu, a o to też przecież chodzi we wszystkich świętach.