Brzoza i jej właściwości lecznicze

Brzoza to jedno z charakterystycznych drzew polskiego krajobrazu. Choć nie jest tak dostojna i długowieczna jak dąb, jej wyjątkowy urok fascynuje i sprawia, że jest od wieków ważną częścią także polskiego krajobrazu kulturowego. W pradawnych czasach brzozy były obiektem kultu Celtów i Słowian, którzy uważali te drzewa za święte.



Brzoza była symbolem Matki Ziemi, uosobieniem cyklu śmierci i odradzania się życia, metaforą początku, wiosny i miłości. Sentymentalny wdzięk, łagodność, oczyszczenie i niewinność – te atrybuty sprawiały, że urzekała naszych przodków, a poprzez powszechną obecność w kulturze ludowej, literaturze i poezji ludów słowiańskich (zwłaszcza Polaków, Rusinów i Rosjan) stała się jednym z elementów uosabiających tak zwaną słowiańską duszę. Dziś pozostałością pradawnych wierzeń, podtrzymującą w pewnym sensie symboliczne znaczenie brzozy, jest obyczaj dekorowania brzozowymi gałązkami ołtarzy w święto Bożego Ciała.

Właściwości zdrowotne brzozy już wieki temu znane były medycynie ludowej. Napar z młodych liści brzozy jest stosowany w chorobach nerek i dróg moczowych, przemywa się nim skórę dotkniętą łuszczycą, stosowany do mycia włosów wzmacnia je i wspiera ich porost. Surowcem zielarskim jest także młoda kora brzozowa zawierająca betulinę – substancję szczególnie cenioną w leczeniu trądziku.

Jednak swój największy skarb brzoza daje nam bardzo wczesną wiosną. Świeży sok brzozowy, bo o nim mowa, pozyskiwany jest na samym początku okresu wegetacyjnego, jeszcze zanim pojawią się liście. Po okresie zimowego snu korzenie drzew zaczynają pompować bogaty w cukry, aminokwasy i sole mineralne sok, który docierając do najdalszych gałązek, pobudza do rozwoju zawiązki liści.

Sok zwany oskołą bądź bzowiną, był jednym z ulubionych napojów dawnych Słowian, darem od Bogów pojawiającym się po ciężkim i wyczerpującym organizm czasie mrozów, życiodajnym nektarem cenionym z uwagi na symboliczne i całkiem realne pokłady sił witalnych, których jest nosicielem.

Rosnące tempo naszego życia, szum informacyjny, stres, presja czasu, realizacja wygórowanych oczekiwań sprawiają, że współczesny człowiek częściej szuka sposobu na odnowienie kontaktu z naturą, szukając remedium na nasze dolegliwości zdrowotne zwracamy się też w stronę naturalnych specyfików. Ten nowy trend wpłynął na odnowienie zainteresowania, częściowo zapomnianym już, sokiem brzozowym. Najszerzej znane są jego właściwości odżywcze i oczyszczające.

Świeży sok brzozowy jest niezwykle wartościowym źródłem witamin i minerałów. System korzeniowy drzewa przechwytuje składniki odżywcze niezbędne do jego rozwoju, pijąc oskołę możemy skorzystać z tej naturalnej skarbnicy i uzupełnić nasze zasoby potasu, magnezu, fosforu, żelaza, miedzi, witaminy C, witamin z grupy B. Zawartość glukozy, fruktozy i soli mineralnych sprawia że jest ona doskonałym napojem izotonicznym – te właściwości sprawiają, że jest polecana w leczeniu i zapobieganiu anemii.

Regularnie pity sok z brzozy wzmacnia układ odpornościowy a tym samym zapobiega infekcjom wirusowym, tak częstym wczesną wiosną. Jest źródłem naturalnych przeciwutleniaczy – substancji wspierających naturalne mechanizmy obronne komórek. W medycynie ludowej traktowany jest jako środek zapobiegający chorobom serca i nowotworom.

Świeży sok z brzozy ma działanie moczopędne i odtruwające organizm. Stymuluje proces filtracji w przewodach moczowych, przyśpiesza wydalanie moczu i złogów oraz zapobiega powstawaniu kamieni nerkowych.

Zbiór soku

Moment pojawienia się obfitej ilości soków wiąże się bezpośrednio z rozpoczęciem okresu wegetacyjnego, czyli czasu, w którym rośliny intensywnie się rozwijają. Przyjmuje się, że jego początek następuje po ostatnich wiosennych przymrozkach, gdy dobowa temperatura utrzymuje się na poziomie powyżej 5^oC. Sok płynie najobficiej, gdy temperatura sięga kilkunastu stopni. Czas, w którym możliwy jest jego zbiór, jest jednak bardzo ograniczony. Gdy na drzewie zaczynają rozwijać się liście, ciśnienie soku w pniu gwałtownie spada, a jego zbiór przestaje być efektywny. Ważną informacją jest również fakt, że soki w pniu przepływają w większej ilości po doświetlonej, ogrzewanej promieniami słonecznymi południowej stronie. Dlatego zaleca się nacinanie pnia właśnie po tej stronie.

Gdy mamy zamiar rozpocząć zbiór soku, nie spieszmy się zanadto i rozważnie wybierzmy dawcę. Wybierzmy zdrowe i dojrzałe drzewo, które bez przeszkód poradzi sobie z nieco mniejszą ilością soku i powstałą w efekcie jego pobierania raną. Jeżeli sok będziemy pobierać z drzewa osłabionego infekcją lub chorobą, możemy doprowadzić do jego obumarcia, jeśli natomiast wybierzemy zbyt młode drzewo, o małym obwodzie pnia, zahamujemy jego wzrost a nasz zbiór nie będzie zanadto obfity. Zwróćmy uwagę na siedlisko, w którym żyje drzewo-dawca. Choć sok jest przefiltrowany przez system korzeniowy, lepiej unikajmy miejsc zanieczyszczonych, o wątpliwej czystości wód powierzchniowych.

---

ŁG